Người Việt ta từ xưa đến nay đều có thói quen uống trà hàng ngày bởi chúng không chỉ là một thức nước giải khát mà còn rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Mỗi một dòng trà lại có những đặc điểm, cách chế biến và hương vị khác nhau. Theo nhiều công bố chúng ta có 6 loại trà cơ bản, bao gồm: trà xanh, trà trắng, trà vàng, trà ô long, trà đen và trà phổ nhĩ. Yêu trà Việt xin chia sẻ thông tin cơ bản về 6 loại trà này để Quý trà hữu có thêm kiến thức cơ bản về dòng thức uống này.
Trà Xanh
Trà xanh hay còn gọi là lục trà được tạo ra với mục đích giữ lại hương vị trà tươi nhất có thể. Dòng trà này sẽ trải qua 4 bước trước khi được sử dụng trên bàn trà: thu hái, làm héo, vò trà và sao trà. Trà xanh không trải qua quá trình oxy hóa, bởi vậy, ngay sau khi thu hái, người làm trà tiến hành nhanh công đoạn làm héo và lập tức ngăn chặn quá trình oxy hóa bằng cách sao hoặc hấp diệt men. Nhiệt độ cao làm ngừng quá trình hoạt động của các enzyme. Lục trà có độ chát cao hơn so với các dòng trà khác do chất polyphenol được giữ lại nhiều trong quá trình chế biến.
Theo nghiên cứu, trong lục trà có chứa hàm lượng chất EGCG cao, đây là chất có tác dụng chống oxy hóa, giúp ngăn ngừa sự hình thành của các gốc tự do – nguyên nhân gây ra bệnh ung thư. Vì thế, nếu duy trì thói quen uống trà xanh thường xuyên có thể ngăn ngừa bệnh và giúp duy trì sức khỏe rất tốt.
Màu sắc của Lục trà rất giống với màu nước trà tươi, có màu xanh lá cây hoặc màu vàng. Tùy theo các dòng lục trà mà cho ra những hương vị khác nhau, nhưng thông thường chúng sẽ có vị giống với trà tươi. Chúng mang hương thơm của lúa non hoặc mang hương cốm non, ngọt bùi, đắng chát cùng vị ngọt hậu trong khoang miệng mỗi khi nhấp.
Trà Trắng
Bạch trà hay còn được gọi là trà trắng được xem như “vua của các dòng trà” bởi sự tinh tế mà hương vị của chúng mang lại. Trà trắng được chế biến theo phương thức truyền thống từ những búp trà non của cây chè cổ được trồng ở vùng có độ cao lớn. Chúng được những người thợ hái và chọn lựa khéo léo, sau đó làm héo ở mức độ vừa phải. Sau các công đoạn đó, lá trà khô thẳng và có màu trắng bạc, phủ trên là lớp lông tuyết mịn màng, bởi thế mà được gọi là bạch trà. Đây cũng là phẩm trà có chất lượng cao nhất chỉ gồm chồi mà không có bất kỳ vụn lá nên khi chế biến rất đẹp mắt mà cuốn hút.
Trà trắng thường được thu hoạch ở vụ xuân, sau tết Nguyên Đán, qua một mùa đông lạnh giá cây chè Shan tuyết hấp thu hết những tinh túy từ đất trời nên chúng mang đến một hương vị đặc biệt và chứa nhiều chất dinh dưỡng quý. Bạch trà chứa một lượng lớn chất chống oxy hóa, polyphenol, catechin, flavonoid và tanin. Giúp tăng cường hệ miễn dịch, ngăn ngừa lão hóa, giảm nguy cơ mắc các bệnh về đường tim mạch, tiểu đường…
Khi pha bạch trà, ta có thể thấy những búp trà nở to đầy sức sống, nhấp chén trà cảm nhận ngay vị chát nhẹ, ngọt hậu và hoàn toàn không đắng, hương thơm quyến rũ đắm say lòng người.
Trà Vàng
Trà vàng hay còn được gọi là Hoàng trà, dòng trà này chủ yếu làm từ nguyên liệu cây chè Shan tuyết cổ thụ, có công đoạn chế biến gần giống như trà xanh. Những búp trà 1 tôm 1–2 lá nõn được thu hái quanh năm để chế biến trà vàng.
Quy trình sản xuất giống với trà xanh tuy nhiên trà vàng được diệt men bằng nhiệt độ trong Bom hoặc chảo gang. Sau đó, được vò và ủ lên men từ 6-7 tiếng mới phơi nắng. Việc này khiến các phân tử chlorophyll hay diệp lục tố mất đi từ từ, giúp cho thành phần xanthophylls (màu vàng) hiện ra rõ ràng hơn. Thế nên cánh lẫn nước của trà vàng đều có màu vàng óng.
Trà vàng rất phổ biến ở các tỉnh Tây Bắc vì được các thương lái Trung Hoa ưa chuộng, đây cũng là nguyên liệu để làm bánh trà phổ nhĩ. Theo nhiều giả thuyết, thì dòng trà này thường được dâng lên vua chúa và được giới quý tộc yêu thích.
Đặc trưng của sản phẩm đó là có màu nước vàng, vị hơi chát và có hậu ngọt, đặc biệt nhưng đưa chén trà lên ngửi sẽ cảm nhận ngay mùi nắng, hương nắng thoảng nhẹ như hương cốm và hoa quả.
Trà Ôlong
Trong top 6 dòng trà cơ bản thì không thể không nhắc đến trà Oolong (còn được gọi Ô long), đây là một loại trà có xuất xứ từ Trung Quốc, tên gọi được đặt theo hình dạng của trà sau chế biến. Trà Ô Long là giống trà quý có nguồn gốc từ Đài Loan , được chế biến từ cây chè với tên khoa học là Camellia Sinensis.
Dòng trà này có công đoạn chế biến dài và đa dạng nhất. Trà Ô Long lên men thấp hay Ô Long xanh thường có độ lên men rơi vào khoảng 12-20%. Ô Long lên men cao hay Ô Long đen thì độ lên men có thể từ 40-80%. Tuỳ theo loại mà lên men mát hay nắng, lên men ngắn hay dài, vo viên hoặc không vo, ủ than hoặc không ủ…
Hương vị không quá chát như trà xanh, cũng không quá đạm như trà đen. Trà Ô Long có vị trà dịu nhẹ dễ uống, phù hợp với gu thưởng trà của cả nam và nữ.
Trà Ô long xuất hiện ở Việt Nam vào những năm 80 của thế kỷ 20 tại Lâm Đồng và đến nay được nhiều người yêu thích do có chứa rất nhiều vitamin, chất khoáng và chất chống oxy hóa và hương vị đặc biệt của loại trà này.
Trà Đen
Chắc hẳn chúng ta cũng đã quá quen với trà lipton hay những ly trà sữa hồng trà thơm ngon béo ngậy mà các bạn trẻ ngày nay thường thưởng thức. Đó chính là Trà đen, thứ nguyên liệu không thể thiếu. Trà đen được chế biến từ giống cây trà có tên khoa học là Camellia sinensis, đây là giống trà có lá lớn thường được sử dụng để sản xuất các loại trà khác nhau trên thế giới.
Trong quá trình sản xuất trà đen thì không có đoạn diệt men. Độ lên men của trà đen là 100%. Lá trà được oxy hóa hoàn toàn trước khi đưa vào xử lý nhiệt và sấy khô. Khi trà bị oxy hóa thì các enzym có trong lá trà sẽ bị tối màu đi. Do trong quá trình oxy hóa đã chuyển đổi các chất Polyphenol trong trà (catechin) thành các hợp chất oxidase, đáng chú ý nhất là còn tạo ra chất theaflavin và thearubigins. Theaflavins làm cho hương vị trà khi pha có vị mạnh hơn.
Trong trà đen có chứa nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe người dùng, nếu sử dụng thường xuyên sẽ có tác dụng hỗ trợ điều trị bệnh tim mạch, giảm căng thẳng mệt mỏi, tăng cường sức đề kháng và đặc biệt có thể giảm nguy cơ ung thư.
Trà đen sau khi pha có màu nước nâu đỏ, sáng và có viền vàng trên miệng ly. Nhấp ngụm trà có vị ngọt nhẹ, hơi chát và hậu ngọt. Đặc biệt, dòng trà này có mùi hương ấn tượng của mạch nha, quả hạch, trái cây có mùi thoảng nhẹ của mật hoa.
Trà Phổ Nhĩ
Đây là dòng trà được làm từ lá chè của những cây chè cổ thụ hay mọc ở Tây Bắc Việt Nam. Trà Phổ Nhĩ được chế biến gần giống trà xanh nhưng lại có một chút giống bạch trà. Chúng được diệt men và vò xong thì lại được làm khô bằng cách phơi nắng. Do được làm khô chậm bằng cách phơi nắng nên trà Phổ Nhĩ lại tiếp tục lên men một phần nhỏ khi phơi. Sau khi làm khô thì lá chè nếu được đóng bánh ngay thì chúng ta có Phổ Nhĩ sống.
Còn sau khi làm khô mà lá chè trải qua quá trình ‘ác đôi’ (chất đống và ủ ướt). Ủ trong khoảng 30 đến 50 ngày thì chúng ta có Phổ Nhĩ chín. Ác đôi là một dạng ép lên men để mô phỏng việc hậu lên men sau nhiều năm của Phổ Nhĩ sống. Hay nói một cách khác thì Phổ Nhĩ sống sau nhiều năm sẽ ‘chín’. Từ đó thành Phổ Nhĩ lâu năm. Còn Phổ Nhĩ chín chính là Phổ Nhĩ sống bị ép ‘chín’ nhanh trong vài chục ngày.
Dòng trà này đắt đỏ không chỉ bởi nguyên liệu, cách chế biến, hương vị mà còn do những tác dụng tuyệt vời của nó với sức khỏe. Sử dụng trà Phổ nhĩ đúng có thể giảm cân, thanh lọc cơ thể. Loại trà này cũng rất giàu polyphenol, có tác dụng cân bằng lượng sterol, mỡ trong máu, ngăn ngừa nguy cơ béo phì, giúp thư giãn tinh thần, tăng cường sức khỏe, phòng bệnh, tiêu đờm, bổ não.
Trà Phổ Nhĩ để càng lâu, hương vị càng thơm ngon, ấn tượng. Uống có hương thơm đặc trưng đó là hương trầm dịu, ban đầu chát, sau ngọt sâu. Khi mở chén trà ra thì có thể dễ dàng cảm nhận được mùi lá trà vì mùi hương rất dễ lan tỏa trong môi trường nóng ẩm cao.
Trên đây là các dòng trà cơ bản. Nếu bạn là người đam mê, muốn thưởng thức văn hóa trà Việt nên một lần uống qua những loại trà ngon này. Yêu Trà Việt hy vọng có thể mang tới nhiều thông tin hữu ích tới các quý trà hữu.
Mỗi phẩm trà đều mang trong mình cả quá trình từ cây chè đến bàn trà. Qúy trà hữu mong muốn thưởng những thức trà thơm ngon, an toàn có thể liên hệ với các đơn vị Tiên Thiên Trà, trà Shanam, Hacoocha Tea, Hương Vân Chè, trà cụ Thành… để trải nghiệm các sản phẩm Trà chất lượng.
Yêu Trà Việt là một diễn đàn chia sẻ các kiến thức văn hóa trà Việt, các địa danh trà quán góp phần mang đến những giá trị tốt đẹp nhất tới cộng đồng yêu trà Việt.
Hãy kết nối với chúng tôi qua:
Group Facebook: https://www.facebook.com/groups/yeutraviet
Fanpage: https://www.facebook.com/YeutraViet
Youtube: https://www.youtube.com/c/yeutravietOfficial
Tiktok: https://www.tiktok.com/@yeutraviet